Niet zo snel oordelen!

De Hávamál, letterlijk vertaald het Lied van de Hoge, wordt door menig Heiden als een heilige tekst gezien. De Hoge in dit lied is Wodan, hierin Odin genoemd vanwege de Noord-Germaanse oorsprong, en is een bonte collectie aan vele wijsheden waarmee een leven kan worden geleefd.

Volgens de overleveringen worden deze teksten gezien als de letterlijke woorden van Odin. Of dat echt klopt is onmogelijk te valideren. Desalniettemin zal ik pogen om deze verzen te duiden en ze in een zo modern mogelijke context te zetten.

Hopelijk heb je er wat aan!

In dit blog wil ik stilstaan bij een vers dat mij de laatste tijd helpt in het zorgvuldiger beoordelen van situaties. Het is kort, maar krachtig!

Die vers die gaat als volgt:

v.81 | Prijs de dag op de avond, je vrouw als ze verband is, het zwaard als het beproefd is, een meisje na het huwelijk, het ijs als je erover bent, de drank als hij op is.

Op het eerste gezicht lijkt het misschien alsof hier 6 voorbeelden worden gegeven van zaken die niet zo veel met elkaar te maken hebben. Huwelijk, wapens, ijs en bier hebben niet zo veel met elkaar te maken – toch?

Misschien niet, maar als we goed kijken dan lijkt er toch een bepaald thema naar boven te komen: Er wordt geadviseerd om pas te oordelen wanneer je dat echt kan.

Ik neem een aantal voorbeelden uit deze vers om die interpretatie wat kracht bij te zetten:

• Je vrouw als ze verband is
  Dit voorbeeld klinkt misschien wat hard, en dat is ook wel zo.
  
  Een huwelijk is natuurlijk mooi, goed en fijn. Maar toch gaan huwelijken stuk. Dan slaat de mening over de ander toch vlug weer om en wordt er daarna niet langer geprezen over die ander.
  
  Vechtscheidingen komen voor, en dan is het net alsof alle lof van de ander ineens weer is vertrokken of zelfs is omgezet in haat en nijd.
  
  Werd er dan misschien te vroeg geprezen?
  
  Of als een scheiding weer teniet wordt gedaan en mensen gaan hertrouwen, wat ook soms voorkomt, werd er dan niet juist te vroeg afgekeurd?
  
  Hoe dan ook, eigenlijk kan je pas na iemands leven een oordeel over iemand vellen. Zowel negatief als positief, want mensen zijn tot beide in staat.
  
  Het lijkt erop dat het wijs is om in een huwelijk daarbij stil te staan en dus niet te vroeg te oordelen, zowel positief als negatief.
  
  Overigens: In dit voorbeeld wordt er expliciet over de vrouw gesproken, de oud Germaanse maatschappij was tamelijk patriarchaal ingesteld – zoals zo vele maatschappijen vroeger waren. Maar ikzelf ben van mening dat deze vers ook zeer zeker geldt voor de man.
  
  Prijs je man ook maar beter wanneer hij verbrand is, wij mannen zijn immers ook tot van alles in staat. Zowel positief als negatief.
• Het ijs als je erover bent
  Deze lijkt mij wat meer vanzelfsprekend.
  
  Je kan het ijs als je er nog over moet simpelweg nog niet vertrouwen totdat je erover heen bent gegaan. Nadat je erover heen bent geweest weet je over de staat van het ijs en kan je weten of het veilig is, of je wellicht kan schaatsen, of “it oan giet” wellicht! 😉
  
  Pas nadat je het ijs hebt ervaren kan je terugkijken op ervaringen en er een oordeel over vellen. Dat kan positief zijn of negatief, maar waar het op neer komt is dat je er eerst overheen komt.
  
  Pas dan is het echt duidelijk wat die staat van het ijs is. Men heeft vaak genoeg meegemaakt dat men wel dacht dat het dik genoeg was terwijl dat niet zo het geval was.
  
  Soms levert dat hilarische video’s op, soms levert het je de dood op.
  Oordeel daarom maar niet te vroeg maar pas als je erover heen bent.
  
  Dan weet je het zeker.
• Prijs de dag op de avond
  Ook hier weer eigenlijk hetzelfde idee: Zolang de dag nog duurt kan je er geen oordeel over vellen. Pas in de avond kan je pas weten hoe je dag verging en wat je er van kan vinden.
  
  Soms ervaren mensen dat ze “weer zo’n dag” gaan meemaken, waarin ze vaak het gevoel hebben dat de dag ontzettend vervelend zal zijn. Maar dan gebeuren er dingen die de dag ineens een heel stuk beter maken, wellicht krijg je goed nieuws op je werk, krijg je een goed cijfer voor je proefwerk of krijg je toch die klant waar je op had gehoopt!
  
  Waar het om gaat is dat je pas kan weten hoe de dag verging nadat deze voorbij is – in de avond dus. Pas dan heb je echt de kennis om de dag te beoordelen, zowel positief als negatief.
  
  Als je met een vooroordeel de dag ingaat, dan kan het soms moeilijk zijn om dat vooroordeel los te laten. Ook al is dat vooroordeel niet te rechtvaardigen.
  
  Totdat de dag zelf jou het tegendeel bewijst.
  

Goed! Ik denk dat de abstracte wijsheid die dit kleine versje verhult nu inmiddels wel duidelijk is:

Vel pas je oordeel wanneer je dat kan.

Wanneer alle feiten bekend zijn en wanneer alle ervaringen begrepen zijn.
Pas dan weet je zeker dat je het beste oordeel vellen kan.

Voor mijzelf is dat ook nog best een uitdaging! Ik ben namelijk gewend snel een oordeel te vellen. Zowel over mensen als over dingen.

Maar deze vers laat mij toch wel vaak denken dat het beter is om een oordeel nog eventjes te laten. Misschien is het ijs toch te zwak, misschien is het zwaard betrouwbaar genoeg, misschien gaat die dag toch anders dan je hoopte en misschien is die vrouw simpelweg het prijzen waard!

Dat is wat deze vers mij laat inspireren en waar ik nog vaak aan terugdenk.

Hoe denk jij hierover?
Herken jij je in mijn interpretatie hierboven?
Of heb je weer een hele ander idee van wat hier precies staat?

Wat zeggen deze verzen jou?
Denk er vooral eens zelf over na! 🙂